Пәні:Зоогигиена

Тақырыбы: Пәнге кіріспе.Ауылшаруашылық өнiмдерiнiн сапалық және сандық жағынан зоогигиена талаптары.

Жоспар

1.      Ветеринариялық гигиена немесе зоогигиена пәні туралы түсінік

2.      Мал шаруашылығын өндiру технологиясы

3.      Жобалау.Жоба түрлері.Типтік жобаның құрамы.

1.Ветеринариялық гигиена немесе зоогигиена (гректің zoon - мал, ал hygienos - емдік, деисаулық жеткізуші - деген сөзінен алынған) - малдарга тиімді күтіп бағу, азықтандыру және өсіру тәсілдерін колдана отырып, оның денсаулығыи арттыруға, өнімін молайтуға тиісті жағдай туғызуға бағытталған ғылыми сала.

 Зоогигиена ғылымының маңызын академик Скрябиннің мына сөзінен түсінуге болады. Ол - «Мен еңбек жолын мал гигиенасынан бастадым, өзімді зоогигиенист деп есептеп, оны ешқашан да тастамаймын. Әр жақсы маман - зоогигиенаны білуі керек, ал зоогигиенаны білмеген дәрігерді мал маманы деп санамаймын» - дейді.

Мал шаруашылығы құрылыстарын белгіленген зоогигиеналық норма мен ветеринариялық - санитарлык талаптарга сай жобалауға , салуға және пайдалануға бақылау жасап отыру қажет.

2.Мал шаруашылығын өндiру технологиясы . Ауыл шаруашылық кәсіпорнының негiзiн белгiлi бiр өнiм өндiрудiн технологиясы кұрайды . Оның маңызды элементтері : малды ұстау жағдайы , толық сапалы азықтандыру және суару режимі , малдың тұқымын жақсарту үшiн белгiлi бағыттағы селекциялық жұмыстар жүргізу , микроклиматпен ( желдету , жылу жүйелері , қи шығару және т.б. ) қамтамасыз ету , зоотехникалық талаптарды орындау , ветеринариялық жұмыс жүргiзу жүйесi және т.б.

Технология табиғи - климаттық және экономикалық жағдайларға сай , сондай - ақ шаруашылықтың бағытына қарай жасалады .

Мал шаруашылығы қора - жайын жобалауды және салуды ұйымдастыру . Қазіргі уақытта әр жеке шаруа малға арналған құрылыстарды өз қаржыларымен жүргізеді.

Мал қораны салу ең алдымен тапсырыс берушiнiң ұсынысымен жоба жасауға арналған тапсырманы орындаудан басталады . Жобалық тапсырманын малдың жасы , жынысы , түріне қарай зоогигиеналық талаптарын ұстау , қатаң сақтау олардың ауруға шалдығуын азайтады. Жобалық ұсыныстар мен тапсырмаларды жасауға мал шаруашылығы мамандары белсенді араласуы қажет.Құрылысты бастамас бұрын ғимаратты жобалауға бөлiнген қаржы есебінен құрылыс салу үшiн жобалау зерттеу жұмыстарының алғашқы тізімі жасалады . Кәсіпорынның , ғимараттың және басқа құрылыстардың жобасы техникалық құжаттар жинынтығы есептеледі . Оған түсініктеме жазбалар , кескіндемелер мен сызбалар , экономикалық және техникалық есеп қисаптар, сметалар және нысанды салып , іске қосуға қажеттi басқа да құжаттар жатады , олар өз кезегінде талданып , мақұлдануы керек .

Қазіргі уақытта әрбір аймақтың табиғи климатына сәйкес ауылшаруашылық малдарына техникалық технологиялық жағынан тиiмдi жобаланған iрi фермалар мен кешендер , қора - жайлар салу ондағы барлық технологиялық процестерді жүргізуге мүмкiндiк береді .

Сол сияқты , типтік қора - жайлар кешенді түрде малдарды асылдандыру жұмыстарын жүргізуге , төл алуға , өндiрiстi техникалармен жабдықтауға , мал басын аман сақтау үшін санитарлық талаптарды орындауға мумкіндіктер береді . Осыған сәйкес , ғимараттардың құрылымын төмендегіше беруге болады .

            3.Жобалау - құрылыс салудың алгашкы да маңызды. Сондықтан да жобалауды ғылым техниканың соңғы жетістіктеріне сүйене отырып жасаған дұрыс . Құрылысты бастаудан бұрын және iске қосар кезде оның технологиялық сәйкестілігін , өндiрiстiн ұйымдастырылуын , механикаландырылуын , жарықтандырылуын ескеру қажет.

Жоба түрлері.

Мал қораларын салу үшін типті (біркелкі) және жекелеме (индивидуальды) жобалар пайдаланады. Бір объектіні тұрғызуға ғана арналған жобаны - жекелеме жоба деп атайды. Олар ерекше халықтық (музейлер, театрлар, спорт үйірмелері, өндіріс орындары т.б.) құрлыс объектілерін салуға арналады. Ал басқа объектілер (тұрғын үйлер, мектеп - бала бақшалары, мал қоралары т.б.) көп тараған типті жобалармен салынады.

Сондықтан типті жоба деп - конструктивті шешімдері жақсартылған, индустриализациялау және экономикалық талаптарға сәйкестірілген бір емес бірнеше рет қайталап салатын құрылыстарға пайдалануға болатын жобаны айтады.

Типтік жобаларды табиғат және климаты әртүрлі аймақтарға арнап дайындайды, бірақ олар құрылыс салынатын жерлерге байланыстырып жасалмайды. Сондықтан әрбір типтік жобаны, көбінесе салғызушы, мал мамандары салынатын жерге байлаулары қажет, яғни, ол объектіні жер бедеріне, жарық, жел бағытына, басқа өндіріс орындарына, электр, жылу жүйелеріне, жайылым, азық қоры, су көздеріне байла­ныстырып құрлыстың іргетасын құру.

Онымен қоса типтік жобаны құрылыс салуға пайдалану, оны жобалауға кететін уақытты үнемдеуге және құрылыстың сапасын жақсартуға мүмкіндік туғызады. Типтік жобалар объектілерді тұрғызуға көбінесе зауаттарда дайындалған, размерлері мен типтік размерлері азайтылған бөлшектерді (конструкцияларды) пайдалануға қолайлы болады.

Кейбір жағдайларда (қораның құрылыс материалдарының қасиеттерінің қорада малдарды ұстау жүйелерінің- бос ұстау, байлау, клеткада ұстау т.б.) малдардың организміне және олардан алынатын өнімнің сапа-санына нендей әсер ететіндігін зерттеу үшін экспериментал (тәжірибе) жобалар жасалады.

Ондай жобалар белгілі бір уақытқа дейін (тәжірибе мезгіліне байланысты) пайдаланылады да, одан соң пайдалы, жарамды болса типтік жобаға айналдырып көптеп шығарады, ал пайдасыз, жарамсыз болса, айналымнан шығарып тасталады.

2. Әрбір жобаның өндірістік бағытына байланысты өз таңбасы - номері болады. Мысалы, ірі қара малдарына арналған қоралардың жоба номері 801, шошқаның - 802, щ - 803 т.б. етіп белгіленеді де, оған сызықша арқылы косымша реттік (сандық) номерлері қосылады.

   Жоба  күрделілігіне (объектінің) қарап бір немесе бірнеше альбомдардан тұрады. Неғұрлым күрделі болса, солғұрлым жоба көп альбомды болады, ал жобаның құрамы туралы түсінік әр альбомның алдыңғы бетіне үлкен әріппен жазылып көрсетіліп отырады.

Әр жобаның үш негізгі бөлігі болады.

1. Анықтама хат.

2. Жұмыстық сызбалар (құрлыс, архитектуралы сызба)жұмысшылар, мамандар,  оларды оқытып,

3. Сметалык, документ (ағалық құжаттар).

Өте күрделі объектілердің жобаларының әр түрлі архитектуралары сызбаларында да осындай үш бөлімдер болуы мүмкін.

Жобамен танысу барысында ең бірінші оның анықта хатын оқып талдау жасау қажет. Өйткені, жобаның анықта хаты оның негізгі түсінік беретін бөлімі болып есептеле Анықтама хаттың маңызы - ол жобаның барлық бөліг технологиялық процесстері мен конструктивті шешімдеріне толықтай түсінік береді.

Анықтама хат мынандай бөлімдерді қамтыйды:

1. Жалпы бөлім.

2. Архитектуралы - құрылыс бөлімі.

3. Техникалы - экономикалық бөлім.

4. Технологиялық процесстер бөлімі.

5. Құрылысты салу және ұйымдастыру бөлімі.

6. Электрлендіру, жылыту, желдету бөлімі.

Бұл бөлімде әрбіреуі жобада жеке бөлім боп, немесе бірігіп кездесулері мүмкін. Мысалы: жалпы бөлімде жоба бойынша салынатын құрылыстың қуаты, бағыты, сыйымдылығы, қай аймаққа негізделген, не өндіреді, сыртқы ауаның  суық мезгілдегі орта температурасы, қар-жауын түсімі, жер асты суларының қашыктығы т.б. болса, құрылыс бөлімінде нтізгі жобаның шешімдері, әсіресе ондағы жарықтандыру, ауа алмастыру, құрылыс бөлшектерінің материалдарын шіруден ден, көгеру, тат басудан сақтандыру шаралары, қосымша құрылыс жабдықтары, бөлмелері т.б. көрсетіледі.

Қораны жылыту, желдету және ауа құрамын жақсарту шараларын, ондағы температура, ылғалдылық және зиянды газдардың артық мөлшерін қалыптастыру жолдары есептеп шығарылады. Ол қорадан әр сағатта қанша ауа шығарылып (немесе кіргізіліп) отыруға, жылдың қай мезгілінде қандай жылыту көздерін пайдалануға болатындығын көрсетеді.     

 Объектіні сумен қамтамасыз ету және көң тазалау, сақтау, заразсыздаңдыру қалай жүреді, оған тәулігіне қорада тұратын уақытына, мал басына байланысты қанша су керек және оның қоры қандай, қалай анықтайды т.б. қаралады.

Құрылысты салуды ұйымдастыру бөлімінде де оларда жүргізілетін жалпы жұмыстардың түрлері, оларға қажет жұмысшылар, мамандар, оларды оқытып, үйрету жолдары, қай бөлігін қай мезгілде салып, қай уақытта пайдалануға қосу керектігін т.б. көрсетіледі.

 

 

 Бақылау сұрақтары